Aπεικονιστική φασματομετρία φθορισμού ακτίνων-Χ στο έργο «30 Μαρτίου 1814»

9:00 am – 5:00 pm

H απεικονιστική φασματομετρία φθορισμού ακτίνων-Χ (MA-XRF) είναι μια τεχνική απεικόνισης που επιτρέπει τη μη καταστροφική στοιχειακή χαρτογράφηση μεγάλων επίπεδων επιφανειών. Εχει ευρεία εφαρμογή στην αναλυτική εξέταση έργων τέχνης, μέσω της ταυτοποίησης της κατανομής των ανόργανων χημικών στοιχείων στην ζωγραφική επιφάνεια. Τον Ιούλιο του 2023, υπό την αιγίδα της Εθνικής Πινακοθήκης πραγματοποήθηκαν μετρήσεις μέσω της απεικονιστικής φασματομετρίας φθορισμού ακτίνων-Χ στο ζωγραφικό έργο “30η Μαρτίου 1814” του Muller Charles-Louis-Lucien. Το έτος δημιουργίας του πίνακα αναφέρεται το 1855 και διαστάσεις είναι 445cm x 845 cm.

Οι αναλύσεις επικεντρώθηκαν σε περιοχές με ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον, λόγω της ποικιλομορφίας που παρουσιάζουν στις χρωστικές και τις τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν. Οι χρωστικές που προσδιορίστηκαν είναι συνεπείς με αυτές που ήταν διαθέσιμες στους καλλιτέχνες το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.

Τα κύρια στοιχεία που ανιχνεύονται συνολικά στη ζωγραφική επιφάνεια είναι ο μόλυβδος(Pb), ο σίδηρος (Fe), το ασβέστιο (Ca), το χρώμιο (Cr), το κοβάλτιο (Co) και ο υδράργυρος (Hg). Επίσης, ως ιχνοστοιχεία ανιχνεύονται το βάριο (Ba), ο χαλκός (Cu), το κάλιο (K), το μαγγάνιο (Mn), το θείο (S), το τιτάνιο (Ti) και ο ο ψευδάργυρος (Zn).

O μόλυβδος (Pb) ανιχνεύεται σχεδόν στην ζωγραφική επιφάνεια που μελετήθηκε, πιθανότατα με τη μορφή του λευκού του μολύβδου (lead white – 2PbCO3·Pb(OH)2) σε μείξη με άλλες χρωστικές για να επιτευχθούν πιο ανοιχτόχρωμες αποχρώσεις. Το ασβέστιο (Ca) ανιχνεύεται στις σκουρόχρωμες/μαύρες περιοχές και εμπεριέχεται σε χρωστική που χρησιμοποιείται κυρίως για τη δημιουργία περιγραμμάτων στις αναπαράστασεις. Το χρώμιο (Cr) ανιχνεύεται σε πράσινες περιοχές και συνδέεται με χρωστικές που περιέχουν οξείδιο του χρωμίου, σε ένυδρη (viridian – Cr2O3 • 2 H2O) ή άνυδρη μορφή. H ανίχνευση του κοβαλτίου (Co) πραγματοποιείται σε περιοχές με μπλε αποχρώση. Ο σίδηρος (Fe) ανιχνεύεται σε κόκκινες, κίτρινες και σκουρόχρωμες/μαύρες περιοχές, γεγονός που μας επισημαίνει πως διαφορετικές χρωστικές με κύριο στοιχείο τον σίδηρο έχουν χρησιμοποιηθεί από τον καλλιτέχνη, όπως είναι η κόκκινη/κίτρινη ώχρα και η μαύρη χρωστική manganese black. Επίσης, σε κόκκινες περιοχές έχει ανιχνευθεί υδράργυρος (Hg), η παρουσία του οποίου μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως έχει γίνει εφαρμογή της χρωστικής κινάβαρης.

Οπτική εικόνα λεπτομέρειας του ζωγραφικού έργου και αντίστοιχοι χάρτες κατανομής των κύριων ανιχνευόμενων στοιχείων. Η χρωματική κλίμακα κυμαίνεται από το μαύρο έως το λευκό (greyscale), με το τελευταίο να υποδηλώνει έντονη παρουσία του εκάστοτε στοιχείου.
Η κατανομή των στοιχείων μπορεί να απεικονιστεί με διαφορετικά ψευδοχρώματα και ο συνδυασμός τους επιτρέπει την ανάκτηση πληροφοριών για την σύνθετη κατανομή των χρωστικών.

 


Μετάβαση στο περιεχόμενο